Autor: Mirjam Polman
De zaag erin!
Helaas, de zaag moest erin. Toen we het huisje kochten stond er aan de zijkant een mooie dikke palmboom. In gesprekken met buren konden wij terugrekenen dat dit een palmboom moest zijn van ongeveer 40 jaar oud. De stam van de palm was nog niet zo hoog, ongeveer 2 meter en 70 cm in doorsnee. Daar bovenop zat een volle kruin met mooie groene bladeren die prachtig doorbogen en veel schaduw gaven. Een palmboom op slechts anderhave meter van je huis en moet zo´n mooie kruin, dat is toch heel tropisch?
Hierboven zie je de palmboom in volle glorie in 2022. Hij was daar een paar weken tevoren door E, de man deze huizes, ontdaan van de oude dorre bladeren. Die dorre bladeren hangen steeds verder door naar beneden en drogen in. Dus hup, de zaag erin! De palm groeit vanuit zijn kroon, met rechtopstaande bladeren, die langzaam naar buiten buigen. Hoe ouder de bladeren hoe meer ze ombuigen. Elk jaar worden de onderste bladeren gesnoeid (lees: afgezaagd) en blijven de bruine beginstukken aan de stam. Je ziet die op de foto aan de stam, alsof het schubben zijn. Aan het begin van die lange palmbladeren die afgezaagd zijn, zitten zeer venijnige stekels van minstens 20 centimeter lang, waar je je serieus aan kan bezeren. Het snoeien is daarom een lastig klusje.
Als de palm nog klein is, kan je zelf eenvoudig de onderste palmtakken wegzagen maar hoe hoger de palm, hoe moeilijker dat gaat. Vanaf een meter of zes hoogte is het handiger om “een mannetje” te vragen om dit klusje te doen. Hij klimt de palmboom in met behulp van touwen en speciale schoenen en zaagt met een kettingzaag in een mum van tijd alle palmtakken weg. Ook de heel harde vruchtdragende takken met heel zware trossen vol dadels moeten eruit. De dadels in onze palm zijn niet eetbaar voor de mens, maar wél voor vogeltjes en… ratten!
De palm vanuit een andere hoek. Je ziet aan de onderste (veel oudere) schubben dat die palmtakken ooit niet zo netjes zijn afgezaagd. Het bovenste stuk van de stam is veel strakker afgezaagd. Dit is de groei van één jaar…. Tegen de groene palmtakken zie je de gele trossen vol dadels.
In het afgelopen jaar ontdekten wij een rat in de palmboom. In de schemer zagen we hem via de hangende bladeren vanuit de kruin naar beneden wandelen. Met een klein sprongetje landde hij dan op het muurtje van het huis en kon zijn nachtelijke ronde maken. Het is de natuur, maar wij vonden dat eigenlijk maar niets. Dus snoeide E, de man des huizes, de palm nóg verder op. Opnieuw de zaag erin en dat hielp, de rat verhuisde.
Maar, een palm heef heel veel water nodig, wat kan oplopen tot meer dan 70 liter water per dag. En als hij dat niet in de buurt kan vinden, gaat hij met zijn grote netwerk aan wortels gewoon op zoek. En dan kan niets hem tegenhouden: zijn zoekende wortels zijn ragdun aan het einde, maar worden steeds dikker richting de stam. En hoe hoger hij groeit, hoe wijder zijn wortel-bereik. Daardoor worden de wortels dichter, en steeds verder weg van de stam ook steeds dikker, die met gemak een muurtje kunnen ontwrichten of een vloer kunnen breken. En dat gebeurde.
Vanaf de palm liep een scheur in de buitenvloer tot aan de muur van het huis aan de keukenkant. De basis van het huis is bijna 300 jaar oud en zal toen echt niet waterpas zijn gebouwd op de rotsen. Op sommige plekken is er gewoon om een stukje rots heen gebouwd, waarschijnlijk omdat de rots te hard was, of te onhandig om uit te hakken. Maar toch hadden wij het idee dat de wortels van de palm ook onder het huis doorlopen en daar nu, of op termijn, schade kunnen veroorzaken. Op een voorlichtingsavond over brandgevaar op het eiland en wat je er zelf aan kan doen, hadden we begrepen dat een palmboom een fakkel wordt als er brand is. En daarmee – zo dicht bij huis – een gevaar is. Dus besloten we na lang nadenken dat de palm weg moest. Hup, de zaag erin!
Eerst regelden we toestemming (de Spaanse papiermolen) want geen enkele palm – ook niet op eigen grond – mag zomaar omgezaagd worden. De redenen dat de palm schade kon aanrichten aan het huis bij storm, bij brand en bij verdere groei waren voldoende. Daarna hebben we onze buurman gevraagd of hij dit klusje samen met een vriend wilde klaren. Beiden hebben veel meer ervaring hierin en planden een middag om dit klusje te klaren.
Wist je dat de kruin van een palm al snel 800 kilo kan wegen? Ook al zaag je heel voorzichtig en in kleine stukken, je wilt niet dat zo´n brok de verkeerde kant op gaat…
De kop is eraf!
De buurman zaagde steeds een taartpunt eruit, die dan met een grote stalen pen en een koevoet verder uit de palm werd getrokken. E, de man des huizes en een andere buurman sleepten de brokken weg van het strijdtoneel. De brokken waren nog zwaar van het vocht wat nog in de palm zit. De kettingzaag van de buurman had het door de natte en sterke vezels soms behoorlijk zwaar maar uiteindelijk stond er nog een stompje.
Het is een vreemd gezicht, zo in de vroege ochtend er na. Het zal vast wel wennen maar het huis is opeens zó zichtbaar vanaf het pad….
Thuiswerken in het atelier
Af en toe las ik een dagje thuiswerken in het atelier in. Hoe raar ook, het blijft altijd hinken op twee gedachten: naar de winkel gaan (want daar is óók een werkplaats/atelier) of in alle rust thuis werken. Ik hou van de reuring van de omringende winkels, passanten en mensen die wat komen kopen… Een dilemma waarbij ik toch vaker de gezelligheid en aanloop in de winkel kies. Maar bij grotere projecten is thuiswerken in het atelier de enige optie.
Vandaag was het dus een dag dat ik thuis werkte. Ik wilde graag een schilderij afmaken, de laatste in een kleurrijke serie van vijf, en misschien een nieuwe opzetten. Met een grote pot thee met munt (uit de tuin!), gember en citroen, oordopjes in en mijn favoriete playlist aan kan ik mij helemaal afsluiten. Het zijn dagen dat ik ánders werk. Intenser. En er ontstaat een soort eenzaamheid waar ik van hou.
Tijdelijke eenzaamheid dan, hé!
Met af en toe wat druppels regen en een grijze lucht is het nóg fijner om helemaal in mijn werk te duiken! Af en toe even afstand nemen, zitten in de lage vensterbank en kijken of het allemaal nog klopt waar ik naartoe wil werken. Ik kon fijn de laatste hand leggen aan het laatste exemplaar van een vijftal kleurrijke dieren. Poes, gans, teckel, puppy en een hertje in een “patchwork techniek”. Allemaal kleine vlakjes verf, in zes verschillende kleuren.
(medio april 2024:) Zoals je ziet, ze hangen ondertussen al in de winkel ;-). De lijsten passen precies bij de vrolijke kleurtjes van elk schilderij.
Geen sportschool nodig
Als je een (moes)tuin hebt, heb je geen sportschool nodig… Er is altijd wat te doen. Helemaal als de tuin in een beschutte kom tussen de bergen ligt. Hierdoor is het in vergelijking met de kust gemiddeld 5 graden koeler, iets wat in de winter gewoon een stuk kouder voelt maar dat natuurlijk niet is. ‘s Nachts is het niet kouder dan 15 graden en overdag zonnig en rond de 21 graden. Ook is de kans op regen wat groter dan aan de kust of in het zuiden. Tel daarbij op dat het zeer vruchtbare vulkanische grond is, dan snap je dat alles hier erg goed groeit en bloeit. Groeizaam weer dus en eerste ronde wisselteelt zit er daardoor al op. Wat ik in november zaaide is inmiddels geoogst en alle groenten schuiven dan een plaatsje op in de moestuin. Zo blijft de grond gezond.
De composthoop… althans, die ligt hieronder.
De hele composthoop is aan het gezicht onttrokken door de Oost-Indische kers. Hier heet ‘ie Capuchina. De bloemen zijn eetbaar.
Een rondje door de moestuin geeft op dit moment veel plezier, er is altijd wat te oogsten: sperziebonen, wortelen, een handvol aardbeien en avocado’s. Die laatsten zijn nog groen en hard, maar rijpen na op de vensterbank. Het is buigen, tillen en rekken om te oogsten: de sportschool hoef ik niet te bezoeken! Twee weken geleden oogstte ik de witte kolen. Ze blijven lang goed en je kan er heerlijk mee roerbakken.
Zoals ik al schreef, er is geen sportschool nodig om aan je beweging te komen. Vorig jaar in november pootte ik de aardappelen en vorige maand kon ik oogsten. Het is altijd een verrassing hoe groot de opbrengst is. Ik heb geen giek om de aardappelen omhoog te werken en los te woelen. Alles gaat met de hand: rondom de plant de grond loswoelen met een schepje en daarna voorzichtig de plant uit de grond trekken. Er hangen genoeg aardappelen aan, maar ook in de kuil die is ontstaan vind je nog genoeg losse aardappelen. Vers uit de grond en daarna op je bord smaken ze het allerlekkerste.
Hier is het de gewoonte om de aardappelen in stukken te snijden voordat je ze gaat poten. Dat is economischer dan voor elke plant één hele aardappel op te offeren. De enige regel die geldt, is dat je de aardappel in stukken snijdt en zorgt dat elk stuk een volwaardig “oog” heeft. Voor de analfabeten onder de aardappelkenners: een “oog” is dat dingetje aan de oppervlakte van je aardappel, wat je met de punt van je schilmesje uitsnijdt als je aardappelen aan het schillen bent. Dat “oog” is de uitloper waaruit weer een plant groeit. Eigenlijk een stekje dus. Als je een deel van de aardappel aan dat “oog”/stekje laat zitten, heeft de jonge aardappelplant voldoende directe voeding om de eerste weken door te komen en meer wortels te krijgen. Op deze economische manier had ik veel minder aardappelen nodig om mijn nieuwe aardappelveldje helemaal vol te poten.
Aardappelen met “ogen” en uitlopers. Klaar om de grond in te gaan!
Wist je trouwens dat je heel eenvoudig zelf aardappelen kunt kweken?
Kijk even in je voorraad aardappelen. Heb je er eentje tussen met een uitloper of een “oog”? Dat is een prima aardappel om in de grond te zetten. Neem een grote emmer (kan gewoon die oude plastic emmer zijn die je eigenlijk weg wilde gooien). Maak wat gaten onderin zodat het water weg kan en vul de emmer voor 3/4 met aarde. Dat kan gewoon aarde uit de tuin zijn, daar is niets mis mee. Leg dan voorzichtig de aardappel in het midden, met het “oog” naar boven. Dek de aardappel af met een laag grond van 5-10 cm en geef regelmatig water. De aarde moet niet aldoor nat zijn, een beetje indrogen mag. Na een week of 4 zie je de eerste donkergroene blaadjes verschijnen. Plaats de emmer op een windvrije plek, in halfschaduw.
Heb je de aardappel in de emmer gedaan? Zet dan op die dag een kruisje in je agenda… Over ongeveer 100 dagen kan je oogsten! Keer de emmer om en woel met je handen door de rulle aarde, op zoek naar je zelfgekweekte aardappelen……
Een bericht voor jezelf
To-do lijstjes maken of een berichtje schrijven voor jezelf om niet te vergeten… iedereen maakt dat weleens, toch? Een kleine vijftien jaar geleden richtten Dave, Mark en Fabian een bedrijf op en maakten daarvoor passende website. Daar hoorde ook een “About us” pagina bij. En in plaats van het eenvoudig en enigszins saai oplepelen van de de medewerkers en hun missie, schreven ze een bijzondere tekst. Het werd een bericht voor henzelf, als reminder om vooral niet te vergeten waarom ze gestart waren en wat ze wilden nastreven of bereiken. Het Holstee Manifest was geboren.
Op het moment dat de website in de lucht ging, konden ze niet bedenken dat die “About Us” tekst zó populair zou worden en miljoenen keren zou worden gepubliceerd, gedrukt en gelezen. Het Holstee Manifest is bij velen bekend.
Bij het raam in mijn atelier hangt dit Manifest voor mij als een stil bericht voor mijzelf. Ik zie het als ik in het raamkozijn zit te broeden op een idee of project. Mijn oog valt erop als ik aan het werk ben of zomaar even binnen loop. Het is een bericht voor mezelf. Als het kleine stemmetje achterin mijn hoofd. Want wat je leest, is een waarheid als een koe!
Aan de rechterkant zie je het Manifest hangen..
Met een beetje geluk – en leesbril misschien – kan je de tekst lezen..
Tsja… en dat vogeltje hoort eigenlijk in de kerstboom. Maar als ik eerlijk ben, vind ik dat erg jammer. Deze lieve vogeltjes mogen van mij elke dag gezien worden. Dus zitten ze op verschillende plekken in mijn atelier.
Storm om een blog te schrijven
“Wanneer ga je weer een blog schrijven?”
Na het vorige bericht, van 9 november 2023 werd het stil…héél stil….
En-daar-kwamen-vragen-over…….. 😉
De wintermaanden zijn drukke maanden, hoogseizoen op het eiland. Eigenlijk het oude liedje…. Een webshop bijhouden, voorraad maken, opdrachten versturen en de winkel bemannen. Dan is er soms geen tijd, geen puf of geen zin om ook nog een blogje te schrijven of een foto te plaatsen.
Op dit moment raast er een flinke storm over de eilanden. Er worden hoge golven verwacht, rukwinden in de bergen en cruiseschepen hebben zich verschanst in veilige havens, waar ze een dag langer zullen blijven om te storm door te komen. Tel daarbij op dat aan de andere kant van het eiland een Carnavalsweekend voor de deur staat….
Een perfecte reden om de winkel deze zaterdag gesloten te houden – want geen kip op straat – en te genieten van een lang weekend! Wellicht hét moment om wat updates te schrijven?
Drukke weken
We hebben drukke weken achter de rug. Weken met voorbereidingen in de vorm van officieel aanmelden bij de overheid, formulieren invullen, deze controleren (Spaans… dus extra opletten) inleveren en foto’s bijvoegen en extra voorraad maken….
Alles om deel te kunnen nemen aan de ambachtsbeurs ‘Artis Manus’ op het eiland. Een beurs die jaarlijks in het najaar wordt georganiseerd door de eiland-overheid.
Officieel heet deze beurs: Feria Insular de Artesania ‘Artis Manus’. Het is een heuse beurs van 3 dagen, waar uitsluitend handwerk wordt getoond en verkocht. Ook vakmensen van andere eilanden konden zich hiervoor inschrijven en zijn aanwezig en maken het geheel maakt een heel diverse beurs. In totaal waren het nét iets meer dan 60 stands, met heel verschillende ambachten. Mandenmakers die werkten met palmblad of met wilgentenen, houtbewerkers die (de hier zo bekende) Chácaras maken, lokale kaasmakers en wijn of bier, gemaakt op het eiland. Maar ook de “moderne” ambachtsman met koperen sierraden, prachtig patchwork of decoraties van gerecycled materiaal. En…. BazArt La Gomera stond er ook 😉
Elke dag waren we om 08:30 uur in de winkel om even orde op zaken te stellen, aan te vullen of extra werk in te pakken. E, de heer des huizes, bemande deze dagen de winkel, ik nam de feria voor mijn rekening. Om 10:00 uur ging de beurs open – dus na wat werkzaamheden in de winkel was er tijd voor een koffie en scheidden onze wegen zich. E, de heer des huizes naar de winkel, ik naar de stand op de feria. Voor ons was het een thuiswedstrijd: de afstand winkel – Feria was slechts 200 meter. Nieuwe artikelen, inpakmateriaal of extra tasjes aanvullen was een fluitje van een cent. En elke dag kreeg ik – zo lief – een groot glas zelfgemaakte chocolademelk van de heer des huizes!
Wat was er veel belangstelling en wat zijn er veel visitekaartjes meegegeven! Uitleg in het Frans, Engels, Spaans, Duits en ook Nederlands (of Vlaams)… Het was een gezellige boel en we kijken op een geslaagd – maar wel vermoeiend – evenement terug! Hieronder zie je de aankondiging en het programma van de drie dagen. Wil je bewegende beelden zien in de vorm van een compilatie van de Feria Insular Artesania Artis Manus (wat een mond vol… 🙂 ), scrol dan verder naar beneden en bekijk het filmpje!
Een lustrum op het eiland
Dit jaar hebben we weer een lustrum op het eiland. En wel in deze maand, oktober. Dan wordt het beeld van Guadalupe, de patroonheilige van het eiland, uit haar kleine kapelletje gedragen en naar de kerk gebracht. Hieronder een filmpje. Het is bijna 3 minuten maar geeft een goed beeld hoe gepassioneerd men is over deze patroonheilige. Zie de folkloristische kleding, hoor de muziek en zie de passie als ze in de baai aankomt.
Elk jaar zijn er festiviteiten in oktober voor de patroonheilige, maar elk lustrum wordt er groots uitgepakt. Wéken tevoren zijn er al extra activiteiten. Er worden bogen geplaatst over de wegen en ook in het wandelgedeelte, zelfs eentje vlak naast de winkel. Overal worden vaandels opgehangen, aan lantaarnpalen en op overheidsgebouwen. Men is dágen bezig om versiering in de hoofdstraten op te hangen, zoals kerstversiering. In plaats van afbeeldingen van klokken, sterren en kerstbomen zijn het nu vooral dansende figuren en gitaren.
De geplaatste bogen worden niet veel later versierd. Elke boog heeft panelen die uit 8 delen bestaan. Vier voor de voorkant en vier voor de achterkant. Ook voor de boog vlak naast de winkel. De hele ochtend is het daardoor al een drukte van belang naast de winkel. Er staan mannen rondom en ze lijken allemaal te weten hoe het moet, of juist niet….
Er wordt er een lange ladder tegen de boog gezet, maar dat blijkt bij nader inzien toch niet zo´n veilige manier om een deel van het paneel aan de boog te bevestigen. En men is ook niet zo zeker van welk paneel nu waar moet. De panelen worden niet bevestigd. Het blijft even zoals het is. Ondertussen vragen de buurtjes uit de straat of ik de etalage ook ga versieren. Eigenlijk was ik dat niet van plan. Het is een feest van de inwoners, van de oorspronkelijke bewoners. Niet van ons, de extranjeros, de buitenlanders. Zo moet ik het niet zien zegt de buurman. Dus versier ik de etalage in stijl 😉
De volgende ochtend staat er naast de winkel een hoogwerker! Geen enorm exemplaar, maar een heuse met een beweegbaar bakje waarin iemand kan staan om veilig te werken. Er is één persoon die daarin mag, waarschijnlijk de baas zelf. Er komen zeven mensen in gele hesjes de hoek om, die allemaal een taak lijken te hebben: bij de achterkant van de hoogwerker staan, het passerende publiek even tegenhouden, de boogdelen vasthouden of (al dan niet ongevraagd) aanwijzingen geven, een paar die kijken of alles klopt en een paar die kijken of alles goed gaat. Het is een hele happening en ze hebben allemaal het hoogste woord 😉 Enfin. Na een uur is de klus geklaard en rolt de hoogwerker langzaam door naar de volgende boog. Zowel aan voor- en achterzijde lopen de gele hesjes mee en begint het hele feest bij de volgende boog van voren af aan.
Nu de bogen zijn versierd, begint ook het versieren van de binnenstraten. Grote papieren bloemen hangen aan de ouderwetse zwarte lantaarns. Over de balkonnetjes hangen kleurige kleden met daarop palmbladeren, hoeden en klederdracht kostuums in miniatuur.
De versieringen hangt over de reling van balkonnetjes maar ook zoals hier uit de ramen.
Meterslange vlaggetjes-slingers worden zigzaggend in de straten gehangen, ook in het straatje naast de winkel. JUIST in het straatje naast de winkel, want het straatje is vernoemd naar de patroonheilige. Dus ja, dan is het niet meer dan logisch dat juist hier alles uit de kast gehaald wordt qua versiering. Veel geveltjes krijgen een nieuw of ander kleurtje en het huisje van de oude overbuurvrouw krijgt een speciale beschildering met de afbeelding van Virgen de Guadalupe.
De buurvrouw – met donkere bril – maakt een praatje door het luikje. Ze heeft al heel wat lustrums meegemaakt!
In de weken voorafgaande aan dit lustrum wordt in het park een groot podium opgebouwd. Het is indrukwekkend groot, alsof de Rolling Stones zélf komen optreden. Ja, men pakt flink uit elk lustrum! Het podium is overdekt, met een enorm lichtplan. Er voor gedeelte waar men kan staan en een grote tribune er achter. Het hek rondom het park wordt dichtgemaakt met zwart doek, zodat je van de concerten niets kunt zien. Maar horen kunnen we alles, en dat begint al met de soundchecks in de middag. En er is voor ieder wat wils: Spaanse salsa, filmmuziek – uitgevoerd door klassiek orkest, een wereldberoemde zanger, of een hippe DJ.
Hoe tof is het als je na het werk naar het strand loopt voor een verkoelende duik, met op de achtergrond live muziek…?