Auteur: Mirjam Polman
Het regent
Waar we eerst woonden, ca. 80 meter van de kust, viel er hooguit 2x een buitje per jaar. Soms werd de straat niet eens echt nat. Nu we in de bergen wonen op hetzelfde eiland, merken we dat de wintermaanden echt de regenmaanden zijn. Het is minstens 6 – 8 graden koeler en daardoor valt er vaker regen, variërend van een spatje, motregen tot een echte hoosbui. Tussendoor kan de zon uitbundig schijnen, het is maar zelden dat het een hele dag grijs en grauw is met continue buien. De afgelopen dagen regende het ook, maar dan voornamelijk ´s avonds en ´s nachts.
Dit regenwater is van levensbelang want we hebben in tegenstelling tot omliggende eilanden, geen ontziltingsfabriek die zeewater kan omzetten naar zoet (drink)water. We zijn dus afhankelijk van het hemelwater wat in de winterperiode valt en dat wordt opgevangen in grote waterbassins / stuwmeren. Water wat gebruikt wordt in huishoudens maar ook voor de landbouw en de talloze keuterboertjes, geitenboeren en landerijtjes rondom de huisjes in het buitengebied.
Onze vallei heeft vier van die stuwmeren. Eentje helemaal in het hoogste gedeelte van de vallei, niet ver van ons huis, en vier kilometer verderop richting de kust volgen er drie die vrijwel achter elkaar liggen. Als we naar onze winkel gaan, rijden we aan de rand langs deze drie grotere stuwmeren en hebben we er mooi zicht op.
Vorig jaar (2021/2022) hadden we een goede winter qua regen: tot vér in mei vielen er regelmatig buien en bleven de stuwmeren gevuld. Maar er waren herstelwerkzaamheden nodig aan de dammen. En de stuwmeren werden ook maar meteen dieper uitgegraven en uitgebaggerd. Belangrijk werk maar daardoor bleven de stuwmeren tot vér in november droog. Viel er regen, dan werd het water meteen doorgesluisd om de (graaf)machines die in de diepte op de bodem stonden, het werk te kunnen laten doen.
Op de bodem begon zelfs gras te groeien…!
Eindelijk verdwenen vér in december de kraanwagens en sjofels uit de diepte en konden de stuwmeren zich weer vullen. Nu maar hopen dat er nog genoeg regen zal vallen om de zomer van 2023 door te komen. In het onderstaande filmpje kan je de drie dicht bij elkaar liggende stuwmeren van boven zien.
Zakjes vouwen
Mijn atelier ligt iets lager dan de rest van het huis en heeft twee ramen met hele brede vensterbanken. Je kan er met gemak in gaan zitten. Het ene raam geeft zicht op het zuiden. Je kijkt over het smalle diepe dal naar de bergen die aan de overkant omhoog rijzen. Een poosje zitten en kijken en je ziet op de onmogelijkste plekken opeens een geitje lopen, of een groepje wittige stipjes: de schapen van de benedenbuurman. Zo´n poosje koekeloeren is heerlijk ontspannen – ik doe het te weinig – en het verveeld nooit!
De andere vensterbank kijkt uit naar het oosten, met de mooiste zonsopgang en zicht op het terras. De vensterbank is op dezelfde hoogte als het het terras. Vóór die vensterbank staat mijn werktafel – het licht wat op de tafel valt is zacht, met nog weinig direct (fel) zonlicht. Eerst stond er alleen een lidcactus maar ook jonge plantjes en zaaigoed doen het met dat zachte licht goed. Het resultaat is een vensterbank met kleine bakjes en waarbij het steeds voller wordt. Ik zaaide in lege eierdozen, maar bij gebrek daaraan vouw ik repen krantenpapier tot kleine zakjes, die ik daarna vulde met potaarde.
Straks als het zaaigoed groot genoeg is, hoef ik het niet uit een bakje te peuteren/trekken maar kan het met papieren zakje zó de aarde in. Het papier lost in een paar weken vanzelf op.
Elke dag wordt het voller…. er staan terwijl ik dit schrijf al weer drie bakken bij.
Ik zaaide boerenkool, spruitjes, trostomaten, cherrytomaatjes en koriander en stopte de pitten van een zoete meloen in potjes. En dan bedenk ik me, dat voorzaaien niet verkeerd is, maar dat ik dat helemaal niet binnen hoef te doen! Binnen voorzaaien doe je om een voorsprong te krijgen op de groei, als het buiten nog vriest of veel te koud is. Maar dat speelt hier helemaal niet!
Krantenpapier, maar ook de eenvoudige bruine papieren zakjes van een broodje zijn heel geschikt!
De temperaturen zijn voor zaaigoed hier prima te doen, zowel overdag als ´s nachts.
Dus hup! Deuren open en alles op een beschut plekje naar buiten. Daar is veel meer ruimte!
Kan ik nog gauw wat extra zakjes vouwen…..
Ruilhandel
In ons kleine gehuchtje tegen de berg organiseerde een groep vrouwen een paar jaar geleden een levendige ruilhandel van groenten, fruit en allerlei andere zaken. Er werd al snel een speciale groep via de telefoon gemaakt om met elkaar in contact te komen. “Even” bij elkaar langs lopen is hier toch iets anders dan in Nederland waarbij je in dezelfde straat of eenzelfde huizenblok woont. Hier worden de huizen verbonden met uit steen gehouwen trappen en is het vrijwel altijd klimmen en dalen om naar je buren te gaan. En als de buurvrouw dan niet thuis blijken te zijn….
De ruilgroep bleek een succes: inmiddels bestaat de groep uit meer dan 50 (voornamelijk) vrouwen, verspreid over het eiland. Het ruilen (en delen) gaat over heel uiteenlopende dingen. Het kan gaan om het tijdelijk lenen van een autozitje voor een kleinkind, tot de vraag of iemand plek heeft voor een jong geitje. Overtollig klein huisraad en kleding krijgen een nieuwe bestemming en vaak wordt er geruild met zaden, jonge plantjes of de opbrengst uit de (moes)tuin. Je kan vragen naar speciale planten, kruiden of gewassen of je wacht af wat de ander heeft te bieden aan gewassen of zaden.
In eerste instantie las ik alleen mee en zag ik al snel dat vrijwel alles een nieuwe bestemming of eigenaar kreeg. Er zijn altijd gezinnen met kinderen die uit kleding gegroeid zijn, waar kinderen uit een ander gezin weer precies in kunnen groeien. De levensstandaard is hier een stuk lager dan in Nederland en wat voor de één niet meer van toepassing is, kan voor de ander dé oplossing zijn.
Na een flinke opruimronde zat ik met een aantal zaken die veel te goed waren voor de container en werd ik actief in de ruilgroep. Ik ruilde een zak houten kledinghangers tegen tijmplantjes en te grote kledingstukken tegen onder andere Basilicum, Rozemarijn, Marjoraan en uienplantjes. Langzaamaan verdween mijn grote berg “overtollig” en kreeg mijn kruidentuin vorm. Vorige week zette ik een zelf gehaakte omslagdoek in de groep. Een reactie kwam al snel. Wilde ik die ruilen voor Acelgas?
Acelgas staat in Nederland beter bekend als snijbiet. Een oude groente die in Nederland in de vergetelheid is geraakt maar hier nog volop gekweekt en gegeten wordt. Het is een grootbladige plant die door blijft groeien, als je maar steeds de buitenste bladeren wegsnijdt. Ze doen het goed in de volle grond maar zijn ook heel goed te kweken in een grote emmer of speciekuip. Het is geen moeilijke groente en zijn niet gevoelig voor ziekten. Ideaal om eens te proberen, dus ik wilde wel ruilen: ik kreeg een doos vol met deze 40 cm hoge planten. Het had wel wat weg van Paksoi, maar dan wat donkerder groen.
Ik sneed vrijwel alle bladeren van de struiken af en zette de gekortwiekte plantjes in de moestuin. Die groeien in een paar weken weer uit tot grote planten die hun bladeren weer gul zullen geven. De bladeren met stelen sneed ik in reepjes en roerbakte ze met champignons, een uitje, knoflook en peper en zout. Simpel, snel en makkelijk! Snijbiet is rijk aan ijzer, vitamine C, B en Kalium. en dat zijn stofjes die we in deze wintermaanden heel goed kunnen gebruiken!
Meer om over na te denken
@AD
Op een klein eiland met lang niet alles binnen handbereik, leren we te leven op een meer simpele manier. Eenvoudiger misschien. Dichter bij de natuur, meer met de natuur, de seizoenen en de effecten die het klimaat heeft. We leren veel. Dat alles wat we doen invloed heeft op de natuur om ons heen. Dat minder vaak meer betekent. En met al de berichten dat alles maar duurder wordt, deel ik hieronder wat tips, deel twee. Wie weet heb je er wat aan 
Second life
Ga qua kleding voor een second life. Het is allang geen schande meer om tweedehands kleding te kopen. Sterker nog, het is heel hip! Over het algemeen heeft men tegenwoordig een streng beleid als het gaat om de kwaliteit. En wil je niet in een gewone Kringloopwinkel je kleding kopen? Kijk eens op Marktplaats of Vinted, of zoek online eens naar “Vintage kledingwinkels”.
Wie weet heb je op zolder nog ergens een naaimachine staan, of misschien kan je er eentje een poosje lenen van iemand en ga zélf creatief aan de slag. Probéér het in ieder geval! Je hoeft niet meteen meters stof te kopen, maar begin met oude handdoeken. Maak er poetslappen, vaatdoekjes of washandjes van voor in de keuken, garage of badkamer. Ze nemen supergoed vocht op, gaan na gebruik zó de wasmachine in en je hoeft nooit meer dure microvezeldoekjes te kopen.
Vermaak op de naaimachine tweedehandskleding tot je eigen unieke kledingstuk en herstel kleding waaraan iets kapot is. Dat is het eerste verdiend. Ooit leerde ik mezelf kleding maken en ik heb er nog steeds plezier van. De de kwaliteit en pasvorm is stukken beter dan de in Bangladesh aan de lopende band onder mensonterende omstandigheden gemaakte wegwerpkleding. En joh, een echte naaicursus volgen hoeft niet: de huidige zelfmaak-kleding-bladen hebben duidelijke stap voor stap beschrijvingen. De beste leerschool is nog altijd: zelf doen en proberen! De enige investering is tijd. Heb je er écht lol in, kan je eens rondkijken om een tweedehands naaimachine aan te schaffen.
Meditatief bezig zijn
Nog zoiets: leer breien, waardoor je yoga abonnement de deur uit kan. Het is bewezen dat breien gezond en meditatief is en en ontstaat een heel uniek en mooi kledingstuk onder je handen. Begin met een eenvoudige trui, of een muts. Heb je de basis onder de knie (of, in dit geval in de vingers) brei sokken voor jezelf. Hand gebreide sokken zijn veel warmer en sterker dan die uit de winkel en online kan je prachtige patronen en garens vinden. Kom niet met het excuus dat sokken uit de winkel veel goedkoper zijn dan als je al die uren breien bij elkaar optelt! Het gaat erom dat je iets hebt wat vele malen langer mee gaat, waardoor je uiteindelijk geld bespaard.
Word je gillend gek bij het idee van sokken breien, kijk een breiende vriend of vriendin lief aan of bestel je handgebreide sokken bij haar. Ze breit ze zelf, ze zijn oersterk en het is geen probleem als je een grotere of kleinere maat wenst.
De benenwagen
Gooi het abonnement van de sportschool eruit en ga wandelen, al dan niet geholpen door een Blokje-Om-App of zoiets. Wandelen is een basic sport en goed voor het hele lijf, zonder al te grote kans op blessures. Het verlaagt je bloeddruk, je cholesterolgehalte én de kans op diabetes 2. Daarnaast is het supergoed om de conditie van je hart, bloedvaten en longen te verbeteren. Nou, wat wil je nog meer?
Loop het laatste stuk van je werk naar huis, of ga eens lopend die paar boodschappen doen. Je ziet veel meer om je heen als je wandelt! Spreek af met een vriend of vriendin als je geen zin hebt om alleen te lopen – je komt tot bijzondere gesprekken en je sleept elkaar er op zwakke momenten (“ik heb geen zin..) doorheen. Afgelopen jaar liep ik regelmatig van huis richting winkel – een afstand van 11 kilometer – samen met Bas, de hond. Het uiteindelijk resultaat was dat ik in oktober een 9 kilometer run kon doen in iets meer dan 50 minuten!
@Prensa Gomera
Een koude douche
Voor velen is het iets wat je moet leren: koud douchen. Ik was er ook geen fan van maar het went snel. Na het warm douchen de warme kraan dicht draaien en op die manier aan het koude douchen wennen, vond ik een kwelling. Het ging mij beter af als ik gewoon alleen de koude kraan open draaide. In de winter is het kraanwater hier ongeveer 12 graden. Eigenlijk niet superkoud, toch? In het begin sprak ik mijzelf toe dat het water in Alaska nog veel kouder is. Ik begin de dag tegenwoordig met een korte koude douche. Het is heerlijk om daarna tintelfris je aan te kleden en de dag te beginnen!
Shampoo en zeep
Ik lees de ingrediënten van shampoo: Heel veel water, en dan een lijst met vreemde namen zoals Detergenten, Sulfaten, Keratine, Siliconen, Parabenen, Panthenol, Glycerol, Dimethicone…… Waarmee was je je haar eigenlijk?! Shampoo is toch gewoon zeep om je haar mee schoon en fris te krijgen?
Kan het eenvoudiger en minder prijzig? Ja, dat kan. Ook dat vergt, net als het koud douchen, even een aanpassing: gebruik gewoon een blok zeep. Zeep is zeep nietwaar? Het gewone blok zeep was vroeger goed genoeg om je haar mee te wassen en dat voldoet nog steeds. Dat de ene shampoo je een vollere haardos beloofd en de andere garandeert dat het je haar voedt, zijn termen die alleen goed zijn voor de inkomsten van de producent. Jouw portemonnee loopt ervan leeg en je (mijn) haar werd er alleen maar slapper van.
Haren wassen doe ik met warm water (jazeker, je leest het goed!) omdat langdurig koud water niet fijn is op je hoofd. Een stuk zeep erbij en dan wrijven. Gaat vanzelf schuimen en daarna kan je het weer uitspoelen. Klaar is kees! Je haar voelt anders omdat er geen andere stofjes achterblijven. Ook dat is even wennen. Even naspoelen met wat azijn werkt hetzelfde als een uitwasbare conditioner maar heeft een positiever effect op je portemonnee. Een conditioner kost al snel € 4,00 terwijl een fles azijn nog geen euro kost! En wil je je haar toch iets extra´s geven? Een druppeltje olijf- avocado- of kokosolie warm wrijven in je handen en dan in je haar kneden doet wonderen.
En bovenstaande geldt ook voor de gewone was in de machine. Vloeibaar wasmiddel is vooral een fles met heel veel (duur!) water. Waspoeder is een goedkopere optie. Lees weer eens de dosering op de verpakking en hou je daaraan, of doe het zelfs met een beetje minder. Je was wordt evengoed schoon. Heb je nog wasverzachter staan? Maak het lekker op maar vul daarna de fles met gewone keukenazijn. Je ruikt er niets van, je was wordt nét zo zacht en je portemonnee vaart er wel bij.
Met azijn kan je trouwens nog veel meer en scheelt een boel andere aankopen en flessen in het keukenkastje. Denk aan voorweken van vuile was, het verwijderen van kalk in badkamer, keuken en toilet, het verwijderd vieze geurtjes en je ramen zijn weer helemaal spic en span met wat azijn in het water!
Minder betekent vaak meer
Op een klein eiland met lang niet alles binnen handbereik, leren we te leven op een meer simpele manier. Eenvoudiger misschien. Dichter bij de natuur, meer met de natuur, de seizoenen en de effecten die het klimaat heeft. We leren veel. Dat alles wat we doen invloed heeft op de natuur om ons heen. Dat minder vaak meer betekent. En met al de berichten dat alles maar duurder wordt, deel ik hieronder wat tips. Wie weet heb je er wat aan 🙂
Be creative
Eten van het seizoen is voordelig, maar soms een beetje saai. Wij waren geen fan van courgette, bloemkool of witte kool, maar het zijn (hier) goedkope en volwaardige groenten. Met een beetje creativiteit kan je er iets heel lekkers van maken, je moet dan alleen van de gebaande paden af: ga roerbakken, maak er een rauwkostsalade van of verwerk de groenten in een soep. Er zijn ontelbare recepten te vinden op internet en vind je niets van je gading, gebruik dan eens een Engelse of anderstalige zoekterm (“recepis with…..). Je zal verbaasd zijn wat men in andere landen met een (in Nederland) saaie groente doet!
Simpel
Hou het simpel: Leer water te drinken. Water uit de kraan in plaats van uit “hippe” wegwerpflesjes. Is het water vies? Koop een filter voor op je kraan – het betaald zich dubbel en dwars terug: een liter kraanwater kost in NL een cent (€ 0,01) maar een liter fleswater gemiddeld € 1,50!! Koop eventueel een goede fles als je water mee wilt nemen voor onderweg, zodat je geen kleine flesjes meer koopt. Je bestaat zelf voor het merendeel uit water. Verwen je lijf door vaker water te drinken. Gooi er desgewenst een schijfje citroen of sinaasappel in. Bewaar frisdrank voor het weekend.
Maak er een sport van om zo min mogelijk eten weg te gooien. Bedenk van restjes een compleet ander gerecht voor de volgende dag of stel de kliekjesdag weer in (wie is er niet mee groot geworden…). Oud brood is bi ons verleden tijd: maak er tosti´s van of stof de broodrooster af. Een geroosterde boterham met jam is ouderwets lekker!
Zakken stapelen
Koop ziplock zakken om in de diepvries te gebruiken. Plastic doosjes – rond of vierkant – zijn minder efficient, ook al kan je ze meerdere keren gebruiken. Zakken met groenten, vlees of fruit kan je precies vullen zonder onnodige lucht er omheen. Duw je daarna met je hand de inhoud plat in de zak, dan kan je veel meer zakken op elkaar stapelen en past er dus meer in je vriezer. Alleen de zakken met vlees gooi ik na het ontdooien weg, de andere zakken spoel ik uit en gebruik ik opnieuw. Heb je etenswaren over? Laat ze niet verschrompelen of verschimmelen achterin de koelkast om ze daarna tóch maar weg te gooien. Alles kan in zo´n ziplock zak in de vriezer. Handig: schrijf erop wát er in zit en wanneer je het in de vriezer stopt. Wist je trouwens dat je kaas (gesneden of aan één stuk) ook heel goed kan invriezen?
Koken in bed
Mooie droge rijst koken is heel simpel en je spaart meteen gas of elektra: de verhouding is 1 kopje (eenheid) rijst op 1 1/4 kopje (eenheid) water. Ik gebruikt een vast bekertje om de rijst af te meten (2 bekertjes) en gooi daarna 2,5 bekertje water in de lege waterkoker. Als dat kookt, gooi ik rijst en kokend heet water in een pan en laat het op de warmtebron 3-4 minuten met de deksel erop doorkoken. Daarna gaat het gas uit en zet ik de pan 40 minuten in een moderne hooikist. De pan in je bed zetten, of wikkelen in een slaapzak/kinderdekbedje/deken heeft hetzelfde effect. Na 40 minuten heb je een prachtige droge rijst (even met een vork doorroeren…).
Alle restjes van verse groenten verzamelen
Als ik groenten snij, blijft er altijd wel een stukje over: een halve ui, wat worteltjes, een stronkje prei, bloemkool of het stukje paprika wat rond het steeltje zit. Alles stop ik (rauw) in een ziplock zak, die bewaar ik in de vriezer. Begint de zak vol te raken, kook ik het gaar in een pan met water en bouillonblokjes. Ongeveer 2 Bouillonblokjes op 1 liter water. Met een redelijke hoeveelheid restgroenten zet ik makkelijk 3 liter water op en gaan er 5 bouillonblokjes bij. Zijn de groenten gaar, voeg ik iets van tomaten toe en zet ik de staafmixer erin: een gladde soep als resultaat. Ik vervang de gebruikelijke vermicelli door eenvoudige pasta en klaar is een goedgevulde soep.
Kopen en koken voor een weeshuis
Een goede basisvoorraad is perfect om altijd een maaltijd te kunnen maken in combinatie met wat verse groenten. Zorg dat je een goede basisvoorraad in huis hebt met lang houdbare producten. Bewaar je geduld: ga niet als een dolle inkopen om meteen een goede en efficient gevulde voorraadkast te hebben maar wacht op de aanbiedingen en sla dan je slag: koop groot in: tandpasta, wasmiddel, koffie, bloem, rijst, pasta, bruine bonen, pindakaas…. Let bij de aankoop op de houdbaarheidsdatum, al hoef je er bij bepaalde levensmiddelen zoals suiker, koffie, en pasta er niet al te krampachtig over te doen. Het blijft nog lang na die datum goed. Zelf probeer ik een houdbaarheidsdatum van 6 maanden “in de toekomst” aan te houden. Zet het “op datum” in een kast weg, zodat het oudste eerst op gaat. Koop eens een huismerk, probeer het uit en als het bevalt, koop daar dan de aanbiedingen van.
Het klinkt saai en vraagt een andere instelling, maar maak een overzicht met wat je ongeveer wilt gaan eten in de week die komt. Kijk wat je nog in huis hebt en koop daarop in. Vooral de eerste weken kost het je meer moeite maar als dat alles is om te besparen, dan is het toch de moeite waard? Ik kook voor meerdere dagen tegelijk. Wie heeft ooit besloten dat het “not done” is om twee dagen hetzelfde te eten? Van een grote pan nasi, stamppot of pasta eten we minstens twee dagen en de tweede dag is het opgebakken misschien nóg lekkerder!
Koude dagen
Op het vasteland van Spanje werd afgelopen week sneeuw verwacht en in dit weekend, het laatste weekend van januari, sneeuwde het zelfs op Mallorca! En ook wij, nóg een stukje zuidelijker, hebben te maken met een koude periode. De temperatuur komt overdag nét op de 17/18 graden en in de avond en nacht zakt het zelfs tot 14 graden. Daarbij staat een koude wind. Voor Canarische begrippen is dit écht koud – helemaal als het zonnetje niet door de zware bewolking heen komt. Langebroekenweer dus, met sokken, een vest en een dekentje voor op de bank.
Door de zware bewolking valt er regelmatig een bui, waardoor we het buiten in de tuin werken maar even laten zitten. De jonge plantjes in de nieuwe moestuin staan te bibberen en het gezaaide goed zoals de prachtige bonen zijn nog niet zichtbaar. We blijven lekker binnen en met muziek, een filmpje of een boek vermaken we ons prima.
Ondertussen zet ik draadjesvlees op en maak ik later op de dag een grote pan stevig gevulde soep, voor twee dagen nasi en bak ik een cake. Zo wordt de vrije dag toch nog best gevuld!
En als afsluiter nog wat mooie kleine plaatjes schilderen. Wat wil een mens nog meer….. 🙂
Winterkoninkjes?
24 januari en we hebben de eerste aardbeien van het jaar geplukt!
Groot en superzoet!
Zeven bakken vol met aardbeienplantjes. Een belofte voor de rest voor het jaar. En kijk eens naar al die bloemetjes – aardbeien in wording!
Maar ja, verse, zoete aardbeien in januari….. noem je dat nou zomer- of winterkoninkjes?